Een verhelderende uitleg over (ultra) fijnstof!

Name: 2Best | Indien kwaliteit uw keuze bepaalt
Address: Industrieweg 9, 2best, Groenlo, 7141 DD, Nederland
Telephone: 0544-488770

Tegenwoordig worden de termen ultra fijnstof, fijnstof en respirabele stof steeds vaker gebruikt. Dit is een logisch gevolg van de toenemende aandacht omtrent het klimaat. Wij merken echter dat deze termen ook regelmatig door elkaar worden gebruikt. Maar wat houden deze termen dan daadwerkelijk in en wat zijn de gevolgen van deze stoffen? Dat leest u in deze blog.

De verschillende termen doelen op de grootte van stofdeeltjes. De termen fijnstof en ultra fijnstof zijn als volgt weer te geven:

Fijnstof - deeltjes in de lucht kleiner dan 0,01 millimeter (<10 µm)
Ultra fijnstof - deeltjes in de lucht kleiner dan 0,0001 millimeter (<0,1 µm)

Het verschil tussen fijnstof en ultra fijnstof

Fijnstof wordt ook regelmatig weergegeven als PM10. Hierbij staat PM voor 'Particulate Matter', wat de Engelse benaming is voor fijnstof. Het getal 10 staat voor 10 µm. Bij PM0,1 hebben we het dus over ultra fijnstof.

Ook de term PM2,5 wordt steeds vaker gebruikt. Hier gaat het om een kleine fractie van PM10 (fijnstof).

Fijnstof

Wat is fijnstof?

Fijnstof zijn stofdeeltjes in de lucht met een diameter kleiner dan 10 micrometer. Dit zijn deeltjes die 100 keer kleiner zijn dan een millimeter. Fijnstof bestaat uit verschillende soorten stof.

Oorzaak

Fijnstof wordt zowel door de mens als door natuurlijke bronnen veroorzaakt. De oorsprong van fijnstof is vrij verschillend, maar komt veelal voort uit verbrandingsprocessen. Zo wordt er in het verkeer veel fijnstof veroorzaakt, maar ook dankzij de industrie en intensieve veehouderijen. Zelfs in ons eigen huis veroorzaken we veel fijnstof door verf, schoonmaakmiddelen, houtkachels, printers, maar ook bij het koken komt fijnstof vrij. In Nederland zijn roet, zand en as de grootste groep fijnstofdeeltjes. Natuurlijke bronnen zijn bijvoorbeeld vulkaanuitbarstingen, saharazand, bodemstof of zelfs zeezout. Ongeveer 75 tot 80% is echter het gevolg van menselijk handelen.

Gevolgen

Dat fijnstof gevaarlijk is voor de gezondheid kunt u hier lezen: Zo gevaarlijk is fijnstof voor je gezondheid! Niet alle fijnstof is echter even gevaarlijk. Zo ademen we deeltjes van ongeveer 5 tot 10 micrometer wel in, maar deze verlaten ons lichaam snel weer door onze ademhaling of door te hoesten of te niezen. Hebben we het over de kleinere deeltjes fijnstof, dan kan het doordringen tot in de longblaasjes. De officiële benaming van stof wat tot in de longen kan doordringen is ‘respirabele stof’. Fijnstof kan gevolgen hebben op zowel de lange als de korte termijn. Op de korte termijn kunnen klachten met betrekking tot de luchtwegen ontstaan. Op de lange termijn kan blootstelling aan fijnstof zorgen voor een chronische aandoening aan de luchtwegen of kan dit leiden tot COPD, kanker of alzheimer! Al is dat laatste nog niet officieel aangetoond: https://www.bbc.com/news/science-environment-37276219

De grootte van fijnstof en ultrafijnstof

Bron: Gezondheidsraad, 2018

Ultra fijnstof

Wat is ultra fijnstof?

Stofdeeltjes in de lucht met een diameter kleiner dan 0,1 micrometer. Dit zijn deeltjes die 10.000 keer kleiner dan een millimeter. Na een tijdje gaan ultra fijnstofdeeltjes aan elkaar zitten en worden ze fijnstof.

Oorzaak

Ultra fijnstof heeft in principe dezelfde oorzaak als fijnstof. Het wordt met name veroorzaakt bij verbrandingsprocessen, chemie en metaalbedrijven. Dit kunnen allerlei verschillende soorten processen zijn.

Gevolgen

Hoe kleiner de deeltjes hoe moeilijker het lichaam ze verwijderd. Ultra fijnstof blijft hierdoor langer in de longen na het inademen. Het is zelfs zo klein dat het via de longblaasjes in het bloed en bij de organen terecht kan komen. Dit maakt dat ultra fijnstof schadelijker is voor de gezondheid dan bijvoorbeeld fijnstof. Dat is althans de verwachting. Het is namelijk moeilijk vast te stellen wat de uiteindelijke effecten zijn van ultra fijnstof. Inmiddels wordt het wel langzaam duidelijk dat ultra fijnstof kan leiden tot longontstekingen en het functioneren van hart en bloedvaten kan verminderen.

Gezondheidsrisico's van (ultra) fijnstof

Fijnstof versus ultra fijnstof

De effecten van ultra fijnstof zijn tot op heden een stuk minder duidelijk dan de effecten van fijnstof. Wel wordt door de kleine afmetingen verwacht dat ultra fijnstof een groter gezondheidsrisico heeft dan fijnstof. Of dit werkelijk zo is zullen onderzoeken moeten uitwijzen.

Voor fijnstof zijn grenswaarden vastgesteld voor deeltjes tussen 10 en 2,5 micrometer. Voor ultra fijnstof zijn nog geen grenswaarden vastgesteld. Dit komt door het gebrek aan feitelijke kennis over de gezondheidseffecten en de beperkingen in meetmethoden.

Doordat ultra fijnstof zo klein en licht is, heeft het weinig invloed op de totale massa van stoffen die zorgen voor luchtverontreiniging. Daarom is het belangrijk om te kijken naar de aantallen. Als je in de onderstaande tabel kijkt zien we dat ultra fijnstof in veel grotere aantallen aanwezig is dan fijnstof. Als je echter kijkt naar de massa in de lucht, dan draagt fijnstof hier veel meer aan bij.

Luchtverontreiniging fijnstof en ultra fijnstof

* Het aantal deeltjes (rode lijn) en de massa (zwarte lijn) van fijnstof in de buitenlucht in relatie tot de deeltjesgrootte in micrometer (µm). (RIVM)

Wat te doen?

Grote instanties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en het Health Effects Institute vinden dat er nog niet voldoende informatie bekend is over de gevolgen van ultra fijnstof. Hierdoor kunnen er nog geen grenswaarden worden bepaald. Wel geeft men uit voorzorg het advies om blootstelling aan ultra fijnstof te minimaliseren. Dit kan men realiseren door op gepaste afstand van de bron te blijven en de tijd dat men op een plek is met veel ultra fijnstof zo beperkt mogelijk te houden. Voor fijnstof zijn er grenswaarden vastgesteld, waaraan men zich moet houden. Verder gelden hiervoor dezelfde adviezen als voor de blootstelling aan ultra fijnstof. (RIVM).

Om (ultra) fijnstof te bestrijden bij werkzaamheden op bijvoorbeeld de bouw dient men onder andere stofzuigers met H-klasse filters te gebruiken, het liefst H14 filters. Vandaar dat onze stofzuigers altijd uitgevoerd zijn met een H-filter, H13 of H14.

Wilt u meer informatie over (ultra) fijnstof of respirabele stof? Neem dan contact met ons op!